Transport materiałów niebezpiecznych – ADR
31.03.2021Transport materiałów niebezpiecznych podlega ścisłym normom. Kierowcy wykonujący tego typu przewozy muszą mieć specjalne uprawnienia, a ciężarówki należy odpowiednio wyposażyć. Co to jest transport ADR i czym się charakteryzuje?
- Artykuł stanowi część cyklu, w którym wyjaśniamy podstawowe pojęcia branży transportowej. Dotychczas pisaliśmy już o historii i znaczeniu logistyki oraz staraliśmy się wybrać właściwą definicję dla łańcucha dostaw.
- Postanowienia konwencji ADR sprawiają, że ryzyko związane z przewozem materiałów niebezpiecznych maleje, o ile regulacje są skrupulatnie przestrzegane.
- Materiały ADR podlegają ścisłej klasyfikacji, która rozróżnia je pod względem stwarzanego zagrożenia. Klasa determinuje również sposób oznakowania niebezpiecznej przesyłki oraz pojazdu, który ją przewozi.
- Kierowcy wykonujący przewozy ADR muszą odbyć specjalne szkolenia, które kończą się egzaminem potwierdzającym nabyte kompetencje.
- Pojazdy biorące udział w transporcie materiałów niebezpiecznych muszą być wyposażone odpowiednio do klasy ładunku, które przewożą.
Na czym polega transport materiałów niebezpiecznych ADR?
Przewóz materiałów niebezpiecznych, z uwagi na ich potencjalny szkodliwy wpływ na środowisko i zdrowie ludzi, musi być skrupulatnie unormowany i podlega szeregowi dodatkowych wytycznych.
Szczegółowe regulacje transportu ADR określiła zawarta w 1957 roku międzynarodowa umowa ADR, której głównym zadaniem jest minimalizowanie ryzyka związanego z transportem tego typu ładunków. Jej ogólne postanowienia są stałe, ale szczegółowe zapisy aktualizuje się co 2 lata. Częsta rewizja przepisów umożliwia dostosowanie ich do szybko zmieniającej się rzeczywistości.
Klasy ADR – jakie materiały uznano za niebezpieczne?
Za materiał niebezpieczny przepisy uznają towary, których nie wolno przewozić bez spełnienia restrykcyjnych warunków. Tego typu ładunki podzielono na 9 klas, rozróżniających je pod względem rodzaju stwarzanego niebezpieczeństwa. Klasyfikacja jest bardzo szczegółowa (zawiera dodatkowo podgrupy), a każda z poszczególnych kategorii posiada właściwy dla siebie symbol ikonograficzny.
Odpowiedniemu oznaczeniu podlega nie tylko sam ładunek, ale również pojazd, który go transportuje. Służą temu pomarańczowe tablice, montowane z przodu i z tyłu zestawu. Informują one o rodzaju przewożonego materiału niebezpiecznego, co ułatwia szybkie jego rozpoznanie i umożliwia właściwe reagowanie służb ratunkowych, choćby przy wypadku drogowym.
Uprawnienia ADR – kursy dla kierowców
Kierowcy podejmujący się transportu materiałów niebezpiecznych zobowiązani są do posiadania właściwych uprawnień, które pozyskuje się w trakcie kursów ADR. Dzięki szkoleniu podstawowemu kierowca może przewozić najszerszą gamę materiałów niebezpiecznych w sztukach przesyłki oraz luzem, a nawet w cysternach odejmowalnych do 1000 litrów i kontenerach oraz cysternach do 3000 litrów.
Nie istnieje jeden kurs ADR, uprawniający do przewozu wszystkich rodzajów materiałów niebezpiecznych.
Choć szkolenie podstawowe ADR pozwala na transport większości ładunków tego typu, to materiały wybuchowe (klasa 1), promieniotwórcze (klasa 7) oraz transport ADR w cysternach powyżej 3000 litrów wymagają dodatkowych szkoleń. Kurs ADR dla kierowców kończy się egzaminem sprawdzającym kompetencje, a potwierdza je odpowiedni dokument wydawany przez Polską Wytwórnie Papierów Wartościowych.
Podstawowe szkolenie upoważniające do przewozu materiałów niebezpiecznych kosztuje ok. 450 zł.
Uprawnienia ADR wiążą się z dodatkowymi wydatkami dla kierowcy. Ile kosztuje kurs ADR? Podstawowe szkolenie upoważniające do przewozu materiałów niebezpiecznych to koszt ok. 450 zł. Jeśli jednocześnie kierowca przejdzie kurs na cysterny, zapłaci razem ok. 600 zł. Podstawowe szkolenie zajmuje łącznie 24 godz., a po rozszerzeniu go o uprawnienia dotyczące cystern kierowca spędzi na nauce dodatkowe 16 godz. Poza tym na kursy dla klas 1 i 7 trzeba wydać ok. 400 zł za każdy z nich.
Wyposażenie pojazdu przewożącego materiały niebezpieczne
Pojazdy biorące udział w transporcie ADR muszą być odpowiednio wyposażone, by spełniać warunki konwencji. Każdy kierowca powinien posiadać tzw. instrukcję pisemną zgodną z ADR, która jest uproszczoną ściągawką, zawierającą wszystkie najważniejsze informacje, procedury i oznaczenia, mogące przydać się w trakcie transportu materiałów niebezpiecznych, a w szczególności w sytuacjach kryzysowych, takich jak wypadek.
Dokument sporządzony jest według odpowiedniego wzoru, którego nie wolno modyfikować. Kopia posiadana przez kierowcę powinna być trwała i wykonana w kolorze. Instrukcja ADR jest niezbędna w trakcie przewozu materiałów niebezpiecznych, ale poza nią pojazd musi być wyposażony jeszcze w dodatkowe gaśnice oraz sprzęt wykorzystywany w sytuacjach awaryjnych.
Gaśnice wymagane przy przewozie ADR
Umowa ADR określa szczegółowo minimalną ilość środka gaśniczego niezbędną na wyposażeniu jednostki transportowej wiozącej materiały niebezpieczne. Pojazd z materiałem niebezpiecznym musi mieć co najmniej dwie gaśnice odpowiednie do gaszenia pożarów grup: A (ciała stałe), B (ciecze palne i substancje topiące się w wysokiej temperaturze) oraz C (gazy palne). Ilość środka gaśniczego zależy natomiast od dopuszczalnej masy całkowitej jednostki transportowej.
Wyposażenie na wypadek awarii
Pozostałe wyposażenie określone są również w konwencji ADR, a ich listę można znaleźć w instrukcji ADR. Jego poszczególne elementy będą różniły się w zależności o rodzaju przewożonego materiału niebezpiecznego, ale pewne rzeczy są wspólne.
Przy każdym przewozie ADR jednostka transportowa powinna mieć na wyposażeniu:
- klin pod koła dla każdego pojazdu (jeden dla ciągnika i jeden dla naczepy),
- dwa stojące znaki ostrzegawcze oraz płyn do płukania oczu.
Dodatkowo każdy członek załogi pojazdu wiozącego materiały niebezpieczne musi mieć dostęp do:
- kamizelki ostrzegawczej,
- latarki,
- pary rękawic,
- gogli ochronnych.
Są jednak klasy materiałów ADR, które wymagają dodatkowego wyposażenia, takiego jak: łopata, osłona otworów kanalizacyjnych lub pojemnik do zbierania pozostałości. Wymagają ich materiały klas 3, 4.1, 4.3 8 oraz 9. Natomiast klasy materiałów niebezpiecznych 2.3 oraz 6.1 wymagają dodatkowo tzw. maski ucieczkowej, która pozwala na oddychanie w przypadku rozpylenia trujących gazów.