Tranzyt z użyciem TIR czy WPT? – 3 istotne różnice

Zarówno konwencja TIR, jak i WPT (Wspólna Procedura Tranzytowa) powstały po to, żeby ułatwiać przepływ towarów pomiędzy krajami oddzielonymi granicą celną. Każdy z systemów ma jednak cechy szczególne, które determinują ich wykorzystanie w określonych scenariuszach transportowych. Który będzie lepszy dla Twojej firmy?

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat procedur tranzytu i przeczytać szczegółowe porównanie ich właściwości, zapraszamy do zapoznania się z naszym opracowaniem. Wejdź w link i wypełnij formularz, a w zamian otrzymasz wygodny i treściwy PDF, zawierający najważniejsze informacje na interesujący Cię temat.

TIR oraz WPT w wielu obszarach są do siebie bardzo podobne. Przede wszystkim obie konwencje dotyczą odprawy celnej tranzytowej, związanej z drogowym przewozem towarów. Spełniają więc potrzeby oraz regulują funkcjonowanie importerów, eksporterów, przewoźników czy operatorów logistycznych. Jednak żadna z nich nie jest w stanie zabezpieczyć wszystkich możliwych scenariuszy transportowych.

To właśnie różnice pomiędzy TIR a WPT determinują ich praktyczne wykorzystanie. Tam, gdzie WPT nie sięga, może dotrzeć transport z wykorzystaniem procedur TIR. Jednak towar, którego pod osłoną karnetu TIR nie da się przewieźć, można transportować za pomocą systemu WPT. Szczegółowych różnić jest jednak o wiele więcej i bardzo często mają żywotne znaczenie np. przy planowaniu zapasów w firmach produkcyjnych lub przy budowaniu sieci dostawców u dystrybutorów.

Różnica 1 – Zasięg oddziaływania

Obecnie konwencja TIR zrzesza 77 państw (operacje tranzytowe są możliwe w 64 krajach), które przystąpiły do umowy na przestrzeni wielu lat jej funkcjonowania. Polska należy do systemu TIR od 1959 roku. Z punktu widzenia Europejczyka porozumienie pozwala na dotarcie do najodleglejszych zakątków świata. Pojazdy oznaczone tablicą TIR można oglądać na drogach całej Europy, na Bliskim Wschodzie, w Afryce czy Ameryce Łacińskiej. Na stronie ZMPD czytamy, że niewykluczone jest przystąpienie do porozumienia również krajów Azji, co mogłoby rozwinąć drogowy transport towarów również w tamtych, odległych kierunkach.

Natomiast Wspólna Procedura Tranzytowa jest o wiele węższym porozumieniem. Zrzesza wszystkie kraje Unii Europejskiej, które wspólnie występują jako jedna z umawiających stron oraz 8 państw wspólnego tranzytu, do których należą m.in. Macedonia Północna, Islandia, Serbia, Szwajcaria, Norwegia i Turcja. Od 1 stycznia 2021 roku, po osławionym brexicie, do WPT dołączyła także Wielka Brytania. Natomiast 1 października 2022 sygnatariuszem porozumienia stała się również Ukraina.

Różnica 2 – Obecność w branży

Konwencja TIR jest dużo starsza od WPT i to – wbrew pozorom – ma bardzo duże znaczenie. Z uwagi na to zdarzają się kraje, gdzie wszystkie procedury dotyczące konwencji TIR są o wiele lepiej dopracowane niż w przypadku WPT. Bywa również, że po prostu w stronę starszej konwencji dryfują preferencje i przyzwyczajenia miejscowych urzędników. Dobrym przykładem w tym kontekście jest Turcja, na terenie której obowiązują obie konwekcje, ale korzystanie z WPT może generować pewne utrudnienia. Dlatego na Turcję szczególną uwagę muszą zwrócić podmioty eksportujące tam swoje produkty czy komponenty.

Tureccy celnicy o wiele lepiej dopracowali formalności związane z procedurą TIR i pod ten system doskonale przystosowali swoje procedury. Natomiast w przypadku WPT bywa różnie i zdarza się, że jest kłopot z zamknięciem tranzytu, a to generuje np. niepotrzebne opóźnienia, których łatwo można uniknąć korzystając z konwencji TIR.

Różnica 3 – Konieczność przekroczenia granicy

Kolejną istotną z praktycznego punktu widzenia różnicą pomiędzy konwencjami TIR i WPT jest obowiązek przekroczenia przynajmniej jednej granicy państwowej, który funkcjonuje w ramach sytemu TIR. Jako przekroczenie granicy uznaje się np. wjazd towaru pod osłoną karnetu TIR z Ukrainy do Polski, które powinno zakończyć się np. zamknięciem tranzytu. Jednakże istnieją scenariusze transportowe uwzględniające np. odroczenie opłat celno-skarbowych za importowany towar poprzez umiejscowienie go czasowo w składzie celnym.

Ale jeśli nie mamy w planach od razu zamknąć tranzytu, tylko chcemy np. skierować towar do składu celnego i później np. przewieźć go do innego kraju Unii, gdzie procedury celne zostaną zakończone, opłacimy należności celno-skarbowe i towar trafi do sprzedaży, to TIR nam już nie pomoże. Musimy skorzystać z WPT, która nie ma tego typu ograniczeń.

Więcej informacji na temat procedur TIR oraz WPT można znaleźć w odcinku kanału Na palecie.